14 december 2015

Frida Kahlo



Ze is wellicht de meeste bekende persoon die Mexico tot nu toe heeft voortgebracht: Frida Kahlo. Op de eerste plaats was ze schilderes en haar onorthodoxe schilderijen raken tot op de dag van vandaag mensen wereldwijd. Haar leven vol rampspoed en controverses maken het plaatje compleet. Een leven dat ze grotendeels deelde met Diego Rivera (zie ook deze blog). Maar met haar confronterende werk en uitgesproken karakter was ze naast een succesvol kunstenares, ook een boegbeeld voor het feminisme. Hoe kreeg ze dat voor elkaar?


Jeugd 
Frida werd in 1907 in Mexico-Stad geboren al beweerde ze op latere leeftijd dat het in 1910 was geweest. Dat viel immer precies samen met het begin van de Mexicaanse revolutie. Ze was één van de vier kinderen van Guillermo Kahlo, die geboren was in Duitsland, en de Mexicaanse Matilde Calderón. Op jonge leeftijd zat het Frida medisch gezien al tegen toen bij haar polio werd geconstateerd. Daardoor kon ze niet altijd dezelfde dingen doen en hetzelfde ritme hebben als haar leeftijdsgenootjes. Het weerhield haar niet om middels het beoefenen van sport haar benen te versterken en zo een zo normaal mogelijke jeugd te hebben. Haar vader, fotograaf, was in die tijd een belangrijke motivator voor haar. Ondanks haar ziekte was ze een goede leerling en in 1922 ging ze naar een gerenommeerd college waar ze via medestudenten veel in contact kwam met revolutionair en anarchistisch gedachtegoed en zich zo meer in politiek begon te verdiepen.


Ongeluk
17 September 1925 was een tragische dag voor Frida. Op weg van school naar huis zat ze met haar vriendje Alejandro Gómez in een bus die werd aangereden door een tram. De bus kwam hard tot stilstand tegen een gebouw en Frida zelf werd haast vermorzeld. Haar wervelkolom was op drie plekken gebroken plus had ze breuken in haar ribben, sleutelbeen, schouders, benen en schaamstreek. Vanwege het laatste vertelde Frida later dat het ongeluk ook haar ontmaagding had betekend. Ze had het wonderwel overleefd, maar vele operaties, medicijnen, korsetten en hersteloefeningen waren het gevolg. Tijdens haar herstel begon ze zich meer toe leggen op het schilderen. In september 1926, een jaar na haar ongeluk, schilderde zij haar eerste zelfportret. Het was het begin van haar schilderscarrière die zich zou richtten op de gebeurtenissen en emotionele gemoedstoestand in haar leven.

"El venado herido"

23 november 2015

No era penal


No era penal. We zijn inmiddels 1 jaar en 146 dagen verder maar die bewering zal nog regelmatig uitgesproken worden bij gesprekken tussen Nederlanders en Mexicanen. Als er voor die 29 juni 2014 er een gesprek plaatsvond tussen Mexicaanse en Nederlandse voetballiefhebbers, dan sprak de Mexicaan al gauw zijn bewondering uit voor La Naranja Mecánica en Johan Cruijff. De legendarische nummer 14 vooral wegens zijn prestaties als voetballer uiteraard, maar Cruijff is zelfs in 2012 nog even actief geweest als adviseur bij de club Chivas uit Guadalajara. Hij zorgde ervoor dat John van ‘t Schip er als trainer werd aangesteld, maar dat was niet bepaald een succes. Hij was alweer de derde Nederlandse trainer die werkzaam is geweest bij de club uit Guadalajara. Hans Westerhof en Leo Beenhakker gingen hem in respectievelijk de seizoenen 2007/2008 en 1995/1996 voor. Westerhof was ook nog één seizoen werkzaam bij Club Necaxa, terwijl Don Leo in 1994/1995 en in 2003 aan het roer stond bij Club América uit Mexico-Stad. Verder zijn er nog drie, relatief onbekende, Nederlandse voetballers actief geweest in de Mexicaanse voetbalcompetitie.
 

Robben als piñata

Mexicanen hebben in Nederland nog nooit een club geleid, maar de laatste jaren vinden Mexicaanse voetballers steeds vaker onderdak bij Nederlandse clubs. In 1996 was Joaquín del Olmo de eerste Mexicaan op de Nederlandse voetbalvelden namens Vitesse. In 2006 ging Carlos Salcido voetballen bij PSV en in de jaren daarna verdedigden ook Francisco Rodriguez, Andrés Guardado en Héctor Moreno de kleuren van de club uit Eindhoven. Ulises Dávila was in het seizoen 2011/2012 niet echt succesvol bij Vitesse, terwijl Jesús Corona de afgelopen twee seizoenen een goede indruk achterliet bij FC Twente.

10 november 2015

Día de Muertos

De nieuwe film van James Bond, “Spectre”, trapt af met spectaculaire scenes in Mexico-Stad. Het is 2 november, Dag van de Doden oftewel Día de Muertos, en 007 vindt zichzelf terug in een kleurige parade vol skeletten en doodshoofden. Een dergelijke parade heb ik echter in mijn tijd in Mexico-Stad nooit gezien aangezien de parade speciaal voor de film is georganiseerd. Maar wat doen de Mexicanen dan wel op 2 november en wat vieren zij precies?


Voordat de Spanjaarden in Mexico aankwamen, kenden de lokale culturen al een lange geschiedenis op het gebied van rituelen en speciale dagen om hun doden te eren en te herdenken. Naast onder andere gouddorst en ziektes, namen de Spaanse kolonisten ook hun rooms-katholieke geloof mee en zo fuseerde de katholieke feestdagen Allerheiligen en Allerzielen met de lokale rituelen op het gebied van dodenherdenking. Door de eeuwen heen is de feestdag verder geëvolueerd en bestaan er inmiddels ook regionale verschillen op de manier hoe het gevierd wordt. Wat overal door het land echter gebeurt op Día de Muertos is dat vele Mexicanen naar de begraafplaats gaan en de graven van hun overleden geliefden bezoeken. Ze geloven dat de overledenen op die dag ook “aanwezig” zijn zodat ze die ene dag per jaar weer even tijd met elkaar door kunnen brengen. Het klinkt misschien wat griezelig, maar voor de Mexicanen is de dood een normaal onderdeel van het leven. Waar begraafplaatsen en de dood als iets engs worden beschouwd in de Westerse cultuur, hoort de dood er in de Mexicaanse cultuur gewoon bij. Sterker nog. Je kan de dood respecteren en vereren, maar ook zeker belachelijk maken en zelfs proberen te verjagen. Een biertje drinken en muziek spelen naast het graf van je overleden grootouders is in Mexico dus een moment om “samen” van te genieten.


Rondom 2 november zie je op vele plekken zogenaamde ofrendas verschijnen. Dit zijn altaren gewijd aan een overledene. Ze worden flink aangekleed met kleurige bloemen en versierd en vergezeld met lekkernijen zoals calaveras de dulces, snoep in de vorm van een doodshoofdje, en pan de muerte, oftewel dodenbrood, dat alleen rond deze dagen verkrijgbaar is. Ook het icoon van Día de Muertos: La Catrina, een deftig vrouwelijke skelet is overal terug te zien tijdens de festiviteiten.





Voorbeeld van een ofrenda


Als je in Mexico bent op 2 november en je wilt een indrukwekkende Día de Muertos meemaken, dan raad ik je aan om naar de staat van Michoacán te gaan om in de dorpen rondom het meer van Pátzcuaro een kijkje te nemen. De parade zoals te zien in de nieuwe James Bond-film is zo goed bevallen dat er veel animo is om de parade voortaan elk jaar op Día de Muertos plaats te laten vinden. Zo zie je dat oude tradities zoals deze, ondanks de druk van Halloween, altijd in beweging en, met name, springlevend zijn.